Điều gì xảy ra bên trong cơ thể con người và bộ não khi ngất xỉu?

Ngất xỉu có thể được gây ra bởi một số yếu tố. Nguyên nhân được xác định cuối cùng đó là không đủ cung cấp máu đến não.

Cho đến nay, nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng ngất được xác định là giảm huyết áp do phản ứng vasovagal mạnh. Phản xạ này được đặt tên theo dây thần kinh phế vị, chạy từ não đến tim, phổi và đường tiêu hóa.

Công việc của dây thần kinh phế vị là điều hòa hệ thần kinh giao cảm của con người. Đây là một nửa của hệ thống thần kinh tự trị. Tất cả đều hoạt động mà không cần con người phải suy nghĩ về nó. Các chức năng giao cảm thường được xem xét đặc trưng là nghỉ ngơi và tiêu hóa.

Ngất là một cơ chế bảo vệ của cơ thể người.

Ví dụ, trong tim, dây thần kinh phế vị giải phóng một chất dẫn truyền thần kinh gọi là acetylcholine. Acetylcholine liên kết với các tế bào tạo nhịp đặc biệt để làm chậm nhịp tim. Các hành vi như thở sâu, chậm trong khi tập yoga cố gắng tăng hoạt động giao cảm, làm chậm tim và dẫn đến trạng thái thư giãn hơn.

Mặc dù thư giãn là một điều tốt, nhưng làm chậm hoạt động tim quá nhiều là không nên vì khi nó dẫn đến mất ý thức ngắn ngủi. Bạn cần nhịp tim là một số nhịp nhất định mỗi phút để đóng góp đầy đủ vào huyết áp tổng thể.

Nửa còn lại của hệ thống thần kinh tự trị là phản ứng chiến đấu, chức năng đối nghịch với hệ thống thần kinh giao cảm.

Nó đảm bảo các mạch máu nhỏ trong mô của cơ thể duy trì mức độ co thắt cơ bản. Sức đề kháng này khi máu chảy qua tất cả các mạch máu hẹp góp phần tạo ra huyết áp đủ cho toàn hệ thống.

Sự gia tăng hoạt động làm đảo ngược sự đề kháng này, cho phép máu lưu lại trong các mô ngoại biên thay vì hướng đến tim và não. Thiếu sức đề kháng, cùng với nhịp tim giảm, gây ra huyết áp giảm đáng kể.

Tuy nhiên, hãy nghĩ về một người bị ngất khi nhìn thấy máu. Điều gì đang xảy ra ở đó có thể dẫn đến phản ứng vasovagal hoạt động quá mức này?

Thông thường, khi cơ thể cảm thấy căng thẳng ban đầu như nhìn thấy máu, nó kích hoạt phản ứng đầy sợ hãi làm tăng hoạt động của hệ thống thần kinh giao cảm và nhịp tim tăng. Cơ thể phản xạ bù lại bằng cách tăng hoạt động giao cảm để làm chậm nhịp tim trở lại bình thường. Nhưng nếu hệ thống giao cảm bù đắp quá mức và làm giảm nhịp tim quá nhiều, huyết áp có thể giảm quá nhiều, não sẽ bị thiếu oxy và bạn mất ý thức.

Dù nguyên nhân của ngất xỉu, mất ý thức thường là ngắn gọn, hầu hết mọi người sẽ đến ngay lập tức sau khi chạm sàn hoặc thậm chí trượt ngã trên ghế. Theo nghĩa này, một số nhà nghiên cứu đã cho rằng ngất là một cơ chế bảo vệ của cơ thể người.

Có một số nguyên nhân dẫn đến ngất xỉu như:

Trường hợp 1: Ngất do đứng lên quá đột ngột

Lý do chính khiến chúng ta ngất xỉu là vì não đột nhiên nhận không đủ máu. Để duy trì ý thức, máu phải liên tục được đưa đến não, cung cấp oxy và glucose cho các tế bào. Có một hệ thống dạng lưới trong thân não đảm nhiệm việc đo đạc lượng máu cần thiết, nếu không nhận đủ lượng máu yêu cầu, nó sẽ tắt.

Một số người ngất xỉu chỉ vì họ đứng lên quá nhanh thường gọi là hạ huyết áp tư thế. Máu dễ dàng lưu thông hơn khi trong tư thế nằm, nhưng khi đứng lên đột ngột, huyết áp của bạn không thay đổi kịp để đẩy máu lên não lúc đó, khiến bạn bị choáng.

Thực chất ngất xỉu là một cơ chế tự vệ của cơ thể. Nếu lượng máu não giảm đáng kể, não sẽ ‘tắt" tạm thời hoạt động của một số cơ quan, để tập trung hỗ trợ cho các vị trí quan trọng nhất hoạt động. Khi bị ngã xuống đất do ngất xỉu, tim cũng dễ dàng bơm máu lên não hơn. Lúc này, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái mất ý thức tạm thời và người bệnh tự tỉnh lại sau khoảng vài giây tới vài phút.

Thông thường khi bạn ngất sẽ cảm thấy một chút lâng lâng, quay vòng và sau đó thế giới của bạn bắt đầu mờ dần thành màu đen, đôi khi cũng kèm theo co giật. Thông thường ngất xỉu chỉ kéo dài vài giây hoặc vài phút, nếu tình trạng này lâu hơn thì hãy gọi xe cứu thương vì có thể gặp phải vấn đề nghiêm trọng.

Trường hợp 2: Ngất do nghe tin xấu

Tại sao một người nào đó có thể bất tỉnh khi nghe tin xấu hay thấy máu hoặc cái gì đó đáng sợ chẳng hạn. Có hai chất hóa học ảnh hưởng đến huyết áp được điều khiển bởi dây thần kinh phế vị bao gồm: Adrenaline làm tăng huyết áp và Acetylcholine làm giảm huyết áp.

Khi bạn chịu một cú sốc hoặc sợ hãi, hệ thần kinh kích động và tiết Adrenaline khiến tim đập nhanh hơn, huyết áp tăng. Ngay sau đó, cơ thể phản xạ bằng cách tiết ra Acetylcholine làm giảm huyết áp để nhịp tim trở lại bình thường. Nhưng nếu Acetylcholine được tiết ra quá mức khiến huyết áp giảm quá nhiều, não sẽ bị thiếu oxy và bạn sẽ bị ngất xỉu. Quá trình này được gọi là phản ứng Vasovagal.

Trường hợp 3: Ngất vì thiếu thức ăn hoặc nước

Đói cũng khiến bạn ngất xỉu, kể cả đối với những người khỏe mạnh. Lý do là lượng đường trong máu giảm và não rất cần loại đường đó. Vậy tại sao lại ngất xỉu khi chúng ta bị mất nước nghiêm trọng? Lý do là bởi vì chất lỏng trong máu giảm sẽ gây khó khăn cho hệ thống thần kinh của bạn để giữ huyết áp ở mức bình thường. Nếu huyết áp xuống quá thấp, bạn sẽ ngất.

Tất cả điều này nghe có vẻ đáng sợ, nhưng hầu hết không có gì đáng lo lắng trừ những vấn đề liên quan đến tim mạch. Tỷ lệ tử vong hàng năm từ 18 - 33% nếu nguyên nhân do tim và từ 0-12% nếu nguyên nhân không do tim, do đó, lời khuyên cho các bạn là hãy gặp bác sĩ sau khi ngất xỉu.