Nghịch lý không tưởng: Nơi từng lạnh -71 độ C cháy rừng liên miên suốt 6 tháng nay!

Đợt nóng triền miên kéo dài từ tháng 1 đến tháng 6 vừa qua tại Siberia là một điều không tưởng. Các nhà khoa học kết luận, biến đổi khí hậu do con người gây ra chính là nguyên nhân.

Siberia được xem là địa điểm có nhiệt độ thấp thứ nhì thế giới, chỉ sau châu Nam Cực. Nhiệt độ thấp nhất từng được ghi nhận là -71 độ C. Đây từng được coi là điểm đến dành cho những ai yêu thích trượt tuyết, câu cá và trải nghiệm sự lạnh giá của mùa đông. Tuy nhiên, có vẻ đó đã là chuyện của quá khứ.

Nhiệt độ ở Siberia kể từ đầu năm nay đã cao vượt mức trung bình hàng năm. Kỷ lục mới nhất về nhiệt độ ở Bắc Cực đạt mức 38°C, được ghi nhận tại thị trấn Verkhoyansk của Nga vào ngày 20 tháng 6, trong khi nhiệt độ chung của Siberia cao hơn 5°C so với nền nhiệt trung bình cùng kỳ từ tháng 1 đến tháng 6.

Để xác định tác động của biến đổi khí hậu đối với các đợt nhiệt độ tăng vọt này, các nhà khoa học đã tiến hành mô phỏng trên máy tính để so sánh khí hậu như hiện nay.

Phân tích cho thấy, nếu không có biến đổi khí hậu do con người gây ra, khả năng xuất hiện đợt nóng kéo dài như Siberia đã trải qua từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay là ít hơn 1 lần trong 80.000 năm - nghĩa là gần như không có khả năng xảy ra!

Biến đổi khí hậu đã làm tăng xác suất xuất hiện các đợt nắng nóng kéo dài lên ít nhất 600 lần. Nếu không nhanh chóng cắt giảm khí thải nhà kính, các đợt nắng nóng này có nguy cơ trở thành hiện tượng thường xuyên vào cuối thế kỷ.

"Khi khí thải vẫn tiếp tục tăng, chúng ta cần nghĩ đến việc tăng cường khả năng chống chọi trước các đợt nóng cực đoan trên toàn thế giới, kể cả ở các cộng đồng sinh sống tại Bắc Cực - một đề xuất mà cách đây chưa lâu còn nghe có vẻ ngớ ngẩn." - Tiến sĩ Friederike Otto, giám đốc của Viện thay đổi môi trường Oxford cho biết.

Đợt nắng nóng ở Siberia đã kích hoạt hàng loạt các đám cháy lan rộng, khiến 1,15 triệu ha bị thiêu rụi vào cuối tháng 6, và là tác nhân dẫn đến đến việc giải phóng khoảng 56 triệu tấn khí CO2 - nhiều hơn cả lượng khí thải hàng năm của một số nước công nghiệp như Thụy Sĩ và Na Uy.

Cháy rừng (chấm đỏ) trên khắp Siberia vào ngày 21/6/2020, do nhiệt độ cao kỷ lục làm khô đất.

Ảnh: Julia Petrenko

Nắng nóng cũng đẩy nhanh quá trình tan chảy băng vĩnh cửu, khiến cho một bể chứa dầu xây dựng trên nền đất đóng băng sụp đổ vào tháng 5 vừa qua, gây ra một trong những sự cố tràn dầu tồi tệ nhất trong khu vực.

Khí nhà kính giải phóng từ các đám cháy và từ hiện tượng tan băng vĩnh cửu – cùng với việc diện tích tuyết và băng mất đi làm giảm độ phản xạ ánh sáng mặt trời của Trái Đất – sẽ khiến hành tinh này càng trở nên nóng thêm.

Thời kỳ nóng kéo dài này cũng có liên quan đến đợt bùng phát sinh sôi loài sâu bướm tơ đẻ ấu trùng ăn cây lá kim.

"Nghiên cứu này đã thêm bằng chứng về viễn cảnh chúng ta có thể sẽ phải chấp nhận hứng chịu các hiện tượng nhiệt độ cực đoan thường xuyên hơn trên khắp thế giới trong điều kiện khí hậu ấm lên toàn cầu." - Andrew Ciavarella, tác giả chính của nghiên cứu cho biết.

"Điều đáng nói là, chúng ta có thể điều hoà tần suất xuất hiện đang ngày càng tăng của các hiện tượng nhiệt độ cực đoan này bằng cách giảm phát thải khí nhà kính."