Tìm hiểu về hạn hán - Nguyên nhân, cách phân loại và các biện pháp chống hạn hán

1. Hạn hán là gì?

Hạn hán là một thời gian kéo dài nhiều tháng hay nhiều năm khi một khu vực trải qua sự thiếu nước. Hạn hán thường xảy ra ở khu vực đó luôn nhận được lượng mưa ít, dưới mức trung bình. Hạn hán có thể tác động đáng kể lên hệ sinh thái và nông ngiệp của vùng bị ảnh hưởng.

Mặc dù hạn hán có thể kéo dài nhiều năm, nhưng một trận hạn hán dữ dội ngắn hạn cũng có thể gây ra thiệt hại đáng kể và gây tổn hại nền kinh tế địa phương.

Tình trạng hạn hán diễn ra ở những nơi có lượng mưa ít

Tên gọi

Tiếng Trung là "can hạn" hay "hạn" (âm Hán-Việt) nghĩa là khô hạn hay hạn. Như vậy thuật ngữ "hạn" tiếng Việt bắt nguồn từ tiếng Hán, nên nói hạn hay hạn hán đều như nhau.

Phân loại

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) hạn hán được phân ra 4 loại: hạn khí tượng, hạn nông nghiệp, hạn thuỷ văn và hạn kinh tế xã hội.

Tác động

Tình trạng hạn hán trên thế giới kéo dài từ lâu nguyên nhân chính cho việc di cư hàng loạt và đóng một vai trò quan trọng trong lượng di cư hiện nay.

Cháy rừng

Khi một đốm lửa nhỏ phát ra, nó sẽ nhanh chóng thiêu rụi toàn bộ khu rừng nhờ những đám lá cây khô cong.

Mưa ít và tác động của con người dẫn đến hạn hán

2. Nguyên nhân

Nguyên nhân khách quan

- Do khí hậu thời tiết bất thường gây nên lượng mưa thường xuyên ít ỏi hoặc nhất thời thiếu hụt.  

- Mưa rất ít, lượng mưa không đáng kể trong thời gian dài hầu như quanh năm, đây là tình trạng phổ biến trên các vùng khô hạn và bán khô hạn.

- Lượng mưa trong khoảng thời gian dài đáng kể thấp hơn rõ rệt mức trung bình nhiều năm cùng kỳ. Tình trạng này có thể xảy ra trên hầu khắp các vùng, kể cả vùng mưa nhiều.

Nguyên nhân chủ quan

Do con người gây ra:

- Tình trạng phá rừng bừa bãi làm mất nguồn nước ngầm dẫn đến cạn kiệt nguồn nước.

- Việc trồng cây không phù hợp, vùng ít nước cũng trồng cây cần nhiều nước (như lúa) làm cho việc sử dụng nước quá nhiều, dẫn đến việc cạn kiệt nguồn nước.

- Công tác quy hoạch sử dụng nước, bố trí công trình không phù hợp, làm cho nhiều công trình không phát huy được tác dụng. Vùng cần nhiều nước lại bố trí công trình nhỏ, còn vùng thiếu nước (nguồn nước tự nhiên) lại bố trí xây dựng công trình lớn...

Bơm nước chống hạn phục vụ  sản xuất

3. Các biện pháp phòng chống hạn hán

- Tăng cường tích trữ nước trong các hồ chứa, hồ thủy điện

- Sử dụng tiết kiệm các nguồn nước kể cả các hồ chứa thủy điện để phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh,

- Tổ chức đo đạc giám sát, cảnh báo xâm nhập mặn tại các khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng xâm nhập mặn

4. Tình hình hạn hán ở Việt Nam

Hạn hán có tác động to lớn đến môi trường kinh tế chính trị xã hội và sức khoẻ con người Hạn hán là nguyên nhân dẫn đến đói nghèo, bệnh tật thậm chí là chiến tranh do xung đột nguồn nước.

Hạn hán tác động đến môi trường như huỷ hoại các loài thực vật, các loài động vật, quần cư hoang dã, làm giảm chất lượng không khí, nước, làm cháy rừng, xói mòn đất.